Gốc tự do: Những ảnh hưởng đối với cơ thể và giải pháp phòng tránh hiệu quả

Gốc tự do là thuật ngữ đã quá quen thuộc với giới y khoa nhưng còn khá mới mẻ đối với cộng đồng. Bởi lẽ đó, phần lớn mọi người hiện vẫn chưa lường hết được sự nguy hiểm của chúng đối với sức khỏe, đặc biệt là với não bộ. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn đọc tìm hiểu về vấn đề này, đặc biệt là giải pháp phòng tránh hiệu quả.

Giải đáp thắc mắc gốc tự do là gì?

Gốc tự do có tên tiếng Anh là Free Radical hay radicals. Hiểu theo cách đơn giản nhất, đây là các phân tử hóa học có một điện tử duy nhất (electron mang điện tích âm) hoặc một số lẻ điện tử do thiếu mất 1 electron kết đôi (tình trạng mất cân bằng điện tích). Gốc tự do vốn hiện diện ở mọi không gian, trong đó có cả môi trường bên trong lẫn bên ngoài cơ thể. Theo các chuyên gia, mỗi ngày có đến hơn 10000 gốc tự do tấn công vào cơ thể chúng ta.

Khi tấn công vào cơ thể, do Free Radical chưa tạo được thành cặp, không cân bằng về điện tử nên thường có sự bất ổn. Chúng thường dễ dàng tạo ra phản ứng chiếm đoạt điện tử của các phân tử khác để tạo thành cặp. Đồng thời sẽ tiếp tục tạo ra chuỗi gốc tự do mới theo phản ứng dây chuyền gây rối loạn hoạt động bình thường của các tế bào.

Mặc dù có nhiều loại gốc tự do khác nhau, tuy nhiên trong số đó có một số loại đặc biệt nguy hiểm bao gồm: Superoxide, hydrogen peroxide, peroxy lipid, hydroxyl radical. Chúng thường gây ra nhiều tổn thương tế bào.

Về nguyên nhân, gốc tự do xuất hiện do sự căng thẳng, lo âu kéo dài, mệt mỏi, stress hay ô nhiễm môi trường. Bên cạnh đó, ảnh hưởng của tia phóng xạ, tia UV, thực phẩm bẩn, nước ngọt, rượu bia, hóa chất công nghiệp… cũng tạo điều kiện cho gốc tự do phát triển.

Những tác động của gốc tự do đối với cơ thể

Khi xâm nhập vào cơ thể, Free Radical sẽ bắt đầu phá hủy sức khỏe của chúng ta theo trình tự sau:

• Trước tiên, gốc tự do sẽ tấn công vào màng tế bào để gây oxy hóa từ đây tạo sự khó khăn, trở ngại cho việc thải chất độc và hấp thu chất dinh dưỡng.
• Sau khi đánh bại lớp màng tế bào, các gốc tự do sẽ tiếp tục tấn công vào các ty lạp thể. Từ đây, chúng sẽ phá vỡ nguồn cung cấp năng lượng cho tế bào.
• Cuối cùng, quá trình oxy hóa diễn ra sẽ làm suy yếu kích thích tố và các enzym. Đây là một trong những nguyên nhân gây ra nhiều ảnh hưởng xấu đối với cơ thể.

Theo các chuyên gia, Free Radical là kẻ thù đặc biệt nguy hiểm đối với sức khỏe con người. Đây là nguồn gốc hàng đầu của sự lão hóa cũng như là tác nhân của hơn 100 loại bệnh tật ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Các bệnh gây ra bởi gốc tự do có thể phát sinh trên hầu hết các bộ phận của cơ thể. Trong đó có thể kể đến như não, mắt, da, hệ miễn dịch, tim, mạch máu, phổi, thận, đa cơ quan và khớp.

Ngoài ra, không phải ai cũng biết rằng Free Radical là nguyên nhân hàng đầu gây nên bệnh ung thư do nó làm tổn thương màng tế bào. Điều này gây phản ứng mạnh với các phân tử protein, DNA và các axit béo, dẫn đến những rối loạn trong hoạt động của tế bào. Về lâu dài sẽ gây tổn hại, rối loạn và làm chết tế bào.

Bên cạnh đó, nhiều tài liệu nghiên cứu cũng đã chỉ ra mối liên quan của các gốc tự do đối với sự hình thành một số bệnh lý như:

• Một số bệnh lý ở hệ thần kinh trung ương như Alzheimer, các chứng mất trí nhớ, bệnh parkinson.
• Tắc động mạch là nguyên nhân dẫn đến các bệnh lý về tim mạch.
• Rối loạn viêm và hệ thống miễn dịch như bệnh viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ.
• Gốc tự do có thể tấn công vào các ADN và tấn công vào các tổ chức màng, các chất sinh học trong tế bào. Điều này góp phần làm tăng nguy cơ ung thư và làm cho bệnh ung thư trở nên nặng hơn.
• Đục thủy tinh thể, suy giảm thị lực có liên quan đến tuổi tác.
• Da mất đi độ căng bóng, đàn hồi, xuất hiện nhiều nếp nhăn, tóc bạc, rụng tóc, móng tay yếu.
• Có liên quan đến bệnh lý đái tháo đường ở người già.

Ngoài những tác động xấu đối với cơ thể, không thể phủ nhận được rằng sự hình thành các gốc tự do cũng rất cần thiết cho cơ thể. Đây là nhân tố quan trọng giúp cho quá trình tổng hợp và phân hủy các chất trong quá trình chuyển hóa tế bào hiệu quả hơn.

Giải pháp hạn chế các gốc tự do trong cơ thể

Cơ thể người vốn có cơ chế cân bằng lại sự hình thành của gốc tự do hoặc gây phá hủy Free Radical để tránh sự gia tăng quá mức của chúng gây hại cho tế bào. Đây là những enzym có sẵn trong tế bào gồm glutathione reductase, glutathione peroxidase… Ngoài ra là các chất chống oxy hóa tiêu biểu có thể kể đến như vitamin A, E, C, coenzyme Q, beta caroten, selen…

Tuy nhiên, khi gốc tự do xuất hiện với số lượng nhiều, lúc này cơ chế chống đỡ không thể tự loại bỏ hết được dẫn đến nhiều ảnh hưởng tới cơ thể. Lúc này, bạn có thể áp dụng một số biện pháp giúp phòng ngừa và loại bỏ Free Radical gồm:

Duy trì chế độ ăn với nhiều chất chống oxy hóa

Các chất chống oxy hóa tốt cho sức khỏe gồm vitamin C và E, Beta Carotene và Selen… thường có nhiều trong các loại rau xanh hoặc một số loại trái cây. Để bổ sung các thành phần này cho cơ thể, bạn nên ưu tiên sử dụng các loại thực phẩm sau.

• Vitamin C: Thành phần này có nhiều trong trái cây như ổi, cam, dâu tây, xoài, đu đủ, kiwi. Ngoài ra là một số loại rau như ớt chuông, súp lơ xanh… Thành phần này có khả năng làm tăng sức đề kháng của cơ thể, hỗ trợ hấp thu sắt từ bữa ăn, góp phần ngăn ngừa chứng thiếu máu.
• Vitamin E: Đây là thành phần chống oxy hóa tự nhiên quan trọng nhất với khả năng làm sạch (bắt giữ, trung hòa) các peroxide lipid và nguyên tử oxy để bảo vệ màng tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do. Vitamin E được tìm thấy nhiều trong mầm ngũ cốc, các loại dầu thực vật, rau xanh, trái cây, gan động vật, lòng đỏ trứng.
• Beta Caroten: Thành phần này có khả năng chuyển hóa thành vitamin A. Nó có tính chất oxy hóa, giúp bảo vệ các tế bào khỏi sự tổn thương hiệu quả. Loại vitamin này có nhiều trong các loại quả có màu vàng, đỏ và trong các loại rau có màu xanh đậm.
• Selen: Nguyên tố vi lượng này hoạt động như một chất chống oxy hóa, vô hiệu quá các gốc tự do thông qua việc nhường điện tử cho chúng. Selen có nhiều trong các cây họ đậu, cà phê, nấm, trong gan và da các loại cá, nhất là cá ngừ, dầu cá, mỡ cá và gan cá.

Chế độ sinh hoạt lành mạnh

Cùng với chế độ ăn hợp lý, bạn có thể loại bỏ gốc tự do trong cơ thể bằng cách áp dụng chế độ sinh hoạt lành mạnh với những lưu ý sau:

• Luôn giữ tinh thần lạc quan yêu đời, hạn chế tối đa căng thẳng, stress kéo dài.
• Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao, khi thực hiện hãy lựa chọn những bài tập phù hợp với thể trạng.
• Sinh hoạt điều độ, duy trì trạng thái cân bằng giữa ngủ, nghỉ và làm việc. Hạn chế tối đa việc thức khuya và sử dụng các chất kích thích.
• Hạn chế tiếp xúc với môi trường độc hại, ô nhiễm hoặc những nơi có nhiễm phóng xạ. Nếu phải tiếp xúc cần áp dụng các phương pháp bảo vệ cơ thể.

Sử dụng nước ion kiềm

Một trong những cách loại bỏ gốc tự do đơn giản, hiệu quả mà bạn có thể cân nhắc áp dụng chính là uống nước điện giải ion kiềm. Trong loại nước này có chứa nhiều Hydro – phân tử với khả năng chống oxy hóa cực mạnh.

Theo nghiên cứu được thực hiện bởi Giáo sư Hatana Gya Suki, Đại học Shimane Nhật Bản, việc uống 1.5 lít nước ion kiềm mỗi ngày sẽ giúp chống oxy hóa tương đương với sử dụng 516 quả táo, 756 quả chuối, 45 cây rau chân vịt, 38 củ cà rốt, 4 quả bí đỏ… Các hydro phân tử có trong ion kiềm khi vào cơ thể sẽ là hoạt động bằng cách đi tìm và loại bỏ các gốc tự do gây hại. Từ đây, cơ thể bạn sẽ được bảo vệ trước các bệnh mạn tính nguy hiểm do gốc tự do gây ra như ung thư, gout, tim mạch, béo phì hay tiểu đường,…

Trên đây là một số thông tin về gốc tự do, đặc biệt là những ảnh hưởng đối với cơ thể và giải pháp phòng tránh hiệu quả. Bởi chế độ ăn uống sinh hoạt có nhiều ảnh hưởng tới sự hình thành các gốc tự do. Do đó, các bạn hãy chú ý áp dụng lối sống sinh hoạt khoa học, bổ sung đầy đủ các chất chống oxy hóa, uống nhiều nước ion kiềm để có được sức khỏe tốt nhất.

>> Xem thêm: Cách sử dụng nước ion kiềm chuẩn không phải ai cũng biết